Wat krijgen we nu?

Tegenwoordig kun je bijna geen backstage scene meer zien zonder dat er een zanger met een slangetje en een flesje staat te spetteren. Waar is dat voor… blázen ze nu door die slangetjes? (Nee.) Dat is toch iets voor zangers met stemproblemen? (Nou…) Dat is goed voor je stem? (Warm!) Het gaat hier om een techniek die vooral wordt toegepast door (koor)zangers en acteurs: zij hebben te maken met een bovengemiddelde stembelasting en stellen daarnaast hoge eisen aan hun stemkwaliteit. Dat sommigen wat nonchalant met hun flesje staan te zwaaien zou bijna doen vermoeden dat het een gadget is: je kunt er super interessant mee doen. Maar het is allesbehalve een modegril; voor professionals die correct met dit techniekje hebben leren omgaan is het een functioneel en prettig gereedschap. En omdat er in korte tijd voelbaar en hoorbaar resultaat mee te behalen valt, is de methode wijdverspreid geraakt! Zo hebben logopedisten Marjan Oosterbaan en Barbara Goes het bijvoorbeeld ingezet bij het Eurovisie Songfestival  in 2022.

Waar komt het vandaan?

Deze vinding om je stem op te warmen voor gebruik of je stem juist te ontspannen na een (te) grote inspanning komt van Marketta Sihvo. Ze gaf er de naam ‘laxvox’ aan: ‘lax’ voor ontspanning en ‘vox’ voor stem. Als Finse logopediste ontwikkelde ze haar eigen ‘QUICK short voice therapy’. Ik ontmoette haar voor het eerst in 2007 tijdens de ‘7e PanEuropean Voice Conference’ (PEVoC7) in Groningen, waar ze een nieuwe techniek met een slangetje introduceerde. Men deed er toen nog wat giechelig over, maar Marketta experimenteerde al vanaf begin jaren negentig met deze strategie om geluid te maken door siliconenslangetjes, waarbij je één uiteinde in je mond houdt en één uiteinde onder water. Door het verschil in boven- en onderdruk dat zo ontstaat, ontspannen de stemplooien tijdens hun beweging en gaan ze tegelijk efficiënter bewegen. Het resultaat is een helder en ontspannen stemgeluid. De kanttekening hierbij is uiteraard dat je stem in de basis al in de conditie moet verkeren om helder en ontspannen geluid te produceren. We hebben het hier niet over een tovermiddel dat fysieke stemafwijkingen laat verdwijnen. Wel helpt het oververmoeide en licht misbruikte stemmen om in vorm of tot rust te komen.

Doe het zelf

Voor de laxvox-oefeningen heb je een drinkflesje nodig dat voor een kwart gevuld is met water. Verder een 35 centimeter lang slangetje van siliconen; het materiaal moet voldoen aan de normen van de voedselverwerkende of medische industrie. Je neemt het immers in je mond, je moet het vaak kunnen gebruiken en het moet goed zijn te reinigen. De binnendiameter moet negen en de buitendiameter twaalf millimeter zijn. Wil je ermee aan de slag, dan volstaat een korte en stapsgewijze down-to-earth instructie: lichaamshouding, plaatsing in de mond, plaatsing in het water, welke stemgeluiden en hoelang. Houd het simpel; een cursus van een halve dag is niet nodig, juiste instructies zijn essentieel. Op YouTube kun je een ruim aanbod aan instructiefilmpjes vinden: zoek op ‘laxvox’ of ‘bubbelen’. Bekijk bijvoorbeeld een filmpje van Suhail Canchano of een filmpje van Logopedisch Centrum Nouwels.

Voor de aanschaf van een slangetje geldt: negeer en vermijd alle merchandise en ophef die inmiddels rond de techniek is ontstaan. Bezoek voor gedegen materiaal bijvoorbeeld de websites van Stemgezond, K2 Publisher of Flexibele slangen shop. Als waterreservoir kun je natuurlijk een flink glas, een bloemenvaas, mengkom, aquarium of ligbad gebruiken. Maar ook flessen met ruime hals zoals die van join the pipe of dopper zijn zeer geschikt. Overigens: wat ook ontspant is slapen of mediteren… en daarvoor kun je ook bubbelen, maar dan met je oren. Luister hier maar.

Hoe zal ik het zeggen

Technieken en instrumenten om je stem te ontspannen zijn er niet alleen voor zangers. Ook als spreker kun je je stem effectief in beweging brengen en trainen. Dat helpt vooral als je je boodschap iets extra’s mee wilt geven omdat je je luisteraars op een aansprekende manier wilt benaderen. Je kunt nog veel meer techniekjes en gereedschappen vinden in het praktisch handboek over stem dat ik speciaal voor sprekers heb geschreven. Benieuwd? Kijk dan voor een indruk even op managementboek.nl en verken deze gereedschapskist (inclusief handleiding). Ik vertel je er graag meer over: 16 april presenteer ik het in Den Haag!