Niet op de deur schrijven

Half januari deed ik mee met deel één van een webinar over bloggen. Eén van de belangrijkste tips die blogmeester Geerhard Bolte van Uitgeverij Haystack rondstrooide was: schrijf je geniale invallen direct op! Niet op een voddig papiertje of een oude kassabon, want die raken maar kwijt. Nee, in je ápp! (Die moet je dan ook maar nét hebben…)

Mijn geniale inval kwam toen het webinar nog maar amper was begonnen. Deelnemer Frank merkte desgevraagd op dat het grote witte vlak achter hem geen flipover was, maar een deur. ‘En’ zo voegde hij er aan toe ‘daar mag ik niet op schrijven’. De inval die kwam was dat je een blog zou moeten kunnen schrijven over iets wat iemand zojuist gezegd had. En de zin van Frank kon ik daarvoor wel gebruiken: iets schrijven over iets waar je niet op mocht schrijven in iets wat ik schrijf over schrijven. Om deze inval nu eens een keer niet te vergeten schreef ik hem gelijk op in het document voor aantekeningen dat ik op mijn laptop had klaarstaan. De betreffende zin vormde, volgens een inzicht dat ons later werd aangereikt, de invalshoek voor mijn blog.

Mijn gedachten raasden intussen door mijn hoofd: hoe komt het toch dat we zelfs de meest briljante invallen binnen korte tijd alweer zijn vergeten als we ze niet snel noteren? Zijn ze misschien niet zo briljant? Of zijn invallen gewoon zo vluchtig? De tip om ze gelijk op te schrijven doet vermoeden dat het laatste het geval is. Vluchtig. Zoals de geurstoffen van een welriekend bloeiende bloem.

Maar wat nu als je in je hoofd alle deurtjes dicht zou kunnen doen, zodat die heerlijke invallen niet kunnen vervliegen? Of beter nog: alle deurtjes dicht en dan de lege vlakken op die deurtjes gaan gebruiken om alle briljante invallen op te noteren! En ach (ook dat was een tip), dan zou je gelijk wat mooie ideeën kunnen opslaan voor momenten waarop je even geen inspiratie hebt en tóch een blog wilt schrijven.

Enfin, als die deurtjes eenmaal tekst hebben en als het moment daar is, omdat je het nodig vindt, omdat de gelegenheid zich voordoet of gewoon omdat het leuk is om te doen: dan kun je heel kieskeurig één zo’n deurtje open doen… En het mooie daarvan is dat die prachtige gedachte dan niet verdwijnt maar leesbaar wordt voor de hele buitenwereld! Spreken lijkt wat dat betreft wel wat op bloggen: we bewaren allerlei gedachten, maar om uitdrukking te geven aan onze gedachten moeten we er voor kiezen een deurtje te openen. Op het juiste moment en voor de juiste mensen. Daarna zorgt je stem er voor dat die briljante gedachte gaat klinken en gehoord wordt: uitgesproken in de buitenwereld. Expressie: de schriftelijke en de verbale vorm vinden beiden hun eigen uitgang.

Heb jij gedachten die je als spreker prijs wilt geven aan de lucht om ze bij een luisteraar te laten landen? En wil je leren hoe je die gedachten op een aantrekkelijke manier vorm kan geven met je stem en spraak? Dan heb ik leuk nieuws: dit jaar verschijnt mijn boek over de stem, klankvorming, spraak en spreken; daarin kun je er van alles over lezen en uitproberen. Het boek bevat overigens geen open deuren, dus laat me maar weten of je er te zijner tijd een kijkje in wilt nemen!

Met dank aan Frank. Hij schrijft nog geen blog, maar misschien komt dat nog…

Sneller dan je echo – sneller dan je denkt

sneller dan...Snel praten is ín. Neem Matthijs van Nieuwkerk, de presentator van ‘De Wereld Draait Door’ Alom geprezen om zijn snelheid – of die nu sprekend of hardop voorlezend wordt behaald.

Traag spreken is úit: een politicus als Ivo Opstelten wordt na kort tijd door journalisten geïnterrumpeerd (en zo niet, dan hoop je stiekem dat dat gaat gebeuren).

De snelle sprekers die bij mij komen vertellen me echter dat ze negatief commentaar krijgen op hun hoge spreektempo. De oorzaak: óf ze worden niet meer verstaan, óf men volgt het verhaal niet (meer). Een aanpassing is gewenst, maar welke?

Geluid is traag. Weerkaatst geluid herken je als galm of echo – de schaduw van geluid. Licht is snel. Een gespiegeld beeld keert sneller terug naar ons netvlies dan een echo naar ons trommelvlies. Denken gaat ook snel. Sneller dan het geluid en misschien ook wel sneller dan het licht. Sneller spreken dan denken is niet mogelijk. Sneller spreken dan je denkt wel.

Je denkt altijd sneller dan je spreekt. En bij spreken gaan je hersens nog eens extra aan de bak! Gedachte selecteren, woordvoorraad aanspreken, formuleren. Daarna pas geluid maken en articuleren… Dit alles gebeurt in een mum van tijd en voor een groot deel onbewust. Technisch geformuleerd: Spreken is op geordende wijze herkenbaar geluid voortbrengen.

Matthijs olieverf op doekNiet te verstaan of niet te volgen: dat is de vraag. Als je sneller spreekt dan je kunt, wordt je onverstaanbaar. Als je te veel informatie geeft in korte tijd, ben je ook al gauw niet meer te volgen.

Spreek wanneer je onverstaanbaar bent eens luider, zachter, hoger of lager dan je gewend bent. Articuleer duidelijker of beweeg meer of minder. Let op of daardoor je tempo zakt en je verstaanbaarheid toeneemt.

En wanneer je als snelle spreker niet meer te volgen bent, wees dan bondiger, beperk je, licht verder toe of spreek korter.

Spreek niet sneller dan je gedachten – spreek hooguit sneller dan je echo, dan is deze de enige die je in de rede valt. En lúister eens, voor de afwisseling…

Alex Boon traint beroepssprekers in het over komen zoals ze zijn. Daarbij mogen zij gebruik maken van hun eigen verschijning en dynamiek. Niet in juiste manieren of goed gedrag kenmerkt zich de spreker, maar in een eigen(zinnige) confrontatie en uitwisseling met de luisteraar. Het ontdekken en trainen van vaardigheden om daar origineel, pakkend en duidelijk mee voor de dag te komen, is kenmerkend voor zijn werkwijze.

Lees ook / aanverwant:
“Hom of kuit – Moeten televisiepresentatoren langzamer spreken?” – Genootschap OnzeTaal, poll van Frank Jansen: https://onzetaal.nl/hom-of-kuit/moeten-televisiepresentatoren-langzamer-spreken
“Waarom mensen sneller praten als je ouder wordt” – Elektronisch tijdschrift voor Neerlandistiek Neder-L, blog van Marc van Oostendorp: http://nederl.blogspot.nl/2012/03/waarom-mensen-sneller-praten-als-je.html