Mensen schreeuwen… als baby, als kind en als volwassene. En waar een schreeuw bij de één uiting geeft aan iets wat diep van binnen leeft, gaat deze door merg en been bij de ander. In beide gevallen heeft een emotie of een belevenis zijn uitwerking: of er nu geschreeuwd of geluisterd wordt.

Geluid maken en geluid waarnemen, emotie uiten en emotie beleven staan in directe relatie tot elkaar: de uiting van een emotie roept vaak een ook een emotie op bij de ander. In het werk ‘De schreeuw’ van de Noorse schilder Edvard Munch (1863-1944) gaat het over een dergelijke beweging. Veel mensen die het schilderij bekijken of kennen nemen aan dat de figuur op dit schilderij schreeuwt. Maar uit de teksten die de schilder vooraf liet gaan aan het ontstaan van dit schilderij blijkt dat nu eens niet een mens, maar een heel landschap schreeuwt. En als je goed kijkt zie je de afgebeelde figuur beide oren met de handen bedekken. De schilder verbeeldt hier de expressie van emoties: wanhoop, angst, isolatie. Gevoelens die hem overvielen toen hij het landschap ‘oneindig voelde schreeuwen’. Zijn waarneming van dit schreeuwen riep de emoties op.

Schreeuwen geven meestal geen letterlijke betekenis. Je kunt ze angstig negeren, resoluut blokkeren, door je heen laten bewegen of diep doorvoelen: schreeuwen van wanhoop, woede of liefde. Schreeuwen in de leegte, schreeuwen uit machteloosheid, schreeuwen om gehoord te worden.

De jeugd van deze schilder met schrijf aspiraties verliep tragisch en tekende zijn persoonlijkheid en zijn werk. Ziekte, dood, eenzaamheid en tragedie waren daarin enkele van de centrale thema’s gedurende zijn hele carrière. In Oslo worden drie van de in totaal vier versies van zijn wereldberoemde werk ’de schreeuw’ (ca. 1893-1910) beurtelings geëxposeerd: een olieverfschilderij, een krijttekening en één van vier litho exemplaren. Twee versies zijn in 1994 en in 2004 uit musea gestolen en later weer terechtgekomen. In 2012 is bij Sotheby’s een exemplaar (het enige werk in particuliere handen) geveild voor 120 miljoen dollar. Er bestaat ook een pastelversie waarop hij een gedeelte van een gedicht/stuk proza aan de voorkant van de lijst heeft bevestigd. Van al zijn werk is ‘de schreeuw’ het meest bekend geworden: het is talloze malen gereproduceerd en gevarieerd, er is zelfs een emoji op gebaseerd 😱. Er zijn dan ook maar weinig mensen die (de afbeelding van) dit indringende werk niet kennen. De titel van een ander werk suggereert ook dat Edvard iets met de stem heeft: ‘The Voice / Summer Night’. Ook hier bestaan verschillende versies van. Maar dat is weer een ander verhaal …

Je waarneming en je expressie, je oren en je stem zijn aan elkaar gerelateerd. Om stem en spraak in toom te houden kun je niets anders doen dan luisteren. Je gehoor reguleert je stem. Luisteren naar een ander werkt niet direct regulerend (al denken sommigen van wel). Maar: onbevangen en onbevooroordeeld luisteren is een waardevolle eigenschap die zich niet alleen tot de inhoud van het gesprokene beperkt; die vorm van luisteren richt zich ook op wat de ander daadwerkelijk wil overbrengen. En dat gebeurt vaak via stemgeluid. Het vergt soms wat tijd en aandacht, maar op die manier kun je leren interpreteren wat er gezegd wordt, door wie en waarom. En je zult daarbij ook merken dat de ander zich door jou gehoord of gekend voelt.

Welke impressie geef jij als je voor je luisteraars staat? Heb je in de hand welke indruk je achterlaat? En welke impressie geven je luisteraars jou en hoe ga je daar mee om? Kun je je waarneming op hen richten of ben je alleen aan het zenden? In mijn boek moedig ik je aan om je stem zo expressief als je maar kunt te ontdekken. Hardop. Omdat je dan kunt luisteren. Ook vind je er materiaal in dat je voorbereidt op de omgang met verschillende gesprekssituaties. Wil je aan de slag met je stem en spraak? Lees mijn boek of neem contact met me op via www.hoezalikhetzeggen.nl