Wat doet lopen met praten?

Tijdens de eerste dag van de driedaagse masterclass storytelling zitten alle deelnemers in een grote kring. Binnen in die kring en ook er omheen is bewegingsruimte om te kunnen experimenteren met bewegen, lopen, geluid maken en vertellen. Niet onbelangrijk, want de bewegingen van je stem hangen samen met de bewegingen van je lichaam en je gedachten. Zoals je met lopen je lichaam transporteert, zo draag je met stembewegingen je verhaal over.

Oh ja? Ja!

Ja? Oh ja!

Misschien gebeurde er al iets in je hoofd toen je deze twee korte uitingen las, maar zeg ze nu eens hardop? Als het goed is brengen de leestekens in het eerste zinnetje hele andere stembuigingen bij je teweeg dan die in het tweede zinnetje. Een vragende en een bevestigende melodie wisselen elkaar af: twee goed herkenbare melodieën. Als je spreekt maak je continu allerlei kleine, minder goed definieerbare melodietjes. Dat fenomeen staat bekend als ‘intonatie’. En jouw intonatie vertoont daarin zowel algemeen herkenbare als persoonlijke, karakteristieke patronen. Die patronen hebben een belangrijke functie: ze leveren een bijdrage aan de betekenis van een zin door deze van een onderliggende betekenis te voorzien. Je intonatie nuanceert de betekenis van je spraak.

Really?

Maar die intonatie, dat komt toch niet door het lopen? Ik zit nu!

Dat klopt, intonatie is geen diréct gevolg van wandelen of rondlopen. Er zijn belangrijker factoren die je zinsmelodie bepalen. Je humeur bijvoorbeeld: bij spreken wanneer je het naar je zin hebt je stem anders dan wanneer je er flink de pest in hebt. Je persoonlijke dynamiek doet ook een duit in het zakje; het maakt verschil of je spreekt als een murmelende zitzak of een tetterende springveer. Verder spelen je conditie (‘ik ben zó móé!’), je karakter (stijfjes, losjes), je mening (niet of wel mee eens, twijfelen, doorduwen) en je bedoeling (als je die hebt) een rol in je intonatiepatroon. Tenslotte maakt het voor een luisteraar een enorm verschil of je je verhaal opleest, uit je hoofd oplepelt of spontaan vertelt.

Stuck on the spot

Laat ik het omkeren: er zijn een aantal omstandigheden waarin je je beperkt voelt in je beweeglijkheid of in een ongewone positie verkeert. Dat zijn meestal formele omstandigheden, zoals tijdens presentaties geven, toespraken houden of proefschriften verdedigen. Situaties waarbij je een plek krijgt toegewezen of waarbij je zelf het gevoel hebt dat je netjes moet gaan staan en spreken, met je voeten naast elkaar en je handen gevouwen. Dat gevoel alleen al beperkt je in je bewegingsvrijheid en het daadwerkelijk ‘in de goede houding staan’ doet dat al helemaal. Zodra je jezelf beperkt in je bewegingsvrijheid heeft dat onmiddellijk effect op je taalgebruik dat verstijft, je adem die stokt en je stemgeluid dat hapert of omhoog schiet. Uiteindelijk vlakt het je intonatie af. Misschien komt je letterlijke tekst nog wel over, maar van je fijne nuances, bedoelingen, intenties en enthousiasme valt nog maar weinig te bespeuren.

Feel free

Zodra je als spreker een stap durft te zetten, naar links, rechts of naar voren en daarna rustig in beweging komt, gaat er van alles meebewegen. En als die stap je helpt om tegelijkertijd het oogcontact met je luisteraars te realiseren komt er interactie op gang. Je lichaam herkent je normale manier van doen en gaat zich ook zo gedragen: je adempatroon wordt rustiger en je voeten komen weer stevig op de grond staan. Ook je arm- en handbewegingen komen op een natuurlijke manier op gang en je mimiek leeft op. Je bevrijdt daarmee je stemgeluid dat vervolgens in beweging kan komen om te synchroniseren met je intenties en je taal.

Let’s talk

Martijn was in ieder geval goed voorbereid met zijn luchtige, roze sneakers. De opdruk ‘feel free, let’s talk’ past ook nog eens uitstekend bij het wandelend in beweging brengen van je verhaal. Met een bewogen verhaal dat je dynamisch vertelt breng je niet alleen jezelf, maar ook je luisteraars in beweging. Het uitnodigende tekstje doet me trouwens ook denken aan het fenomeen ‘wandelcoach’: coaches die een wandeling inzetten als instrument om iemands verhaal op te halen. Ook hierbij is de beweging van belang om de gedachten te laten lopen.

Deze dag verdiepten we ons nog in de oorsprong, het doel en de constructie van verhalen, maar de komende weken komen de deelnemers daadwerkelijk in beweging. Ze gaan verhalen ophalen, hun gedachten laten lopen en verhalen construeren. Ik ben benieuwd waarmee ze op de tweede dag terug komen en hoe ze hun toehoorders in beweging gaan brengen.

How to put it…

Een lange wandeling met Johan Faber vormde vorig jaar april de aanzet voor een boek met de veelzeggende titel ‘HOE ZAL IK HET ZEGGEN’ – ‘sleutelen aan je stem voor sprekende professionals en professionele sprekers’. Op 16 april presenteer ik het; laat het me gerust weten als je daar bij wilt zijn, dan stuur ik je een uitnodiging!